در کشاورزی برای تقویت خاک گیاهان مختلف، نوعی مواد مغذی مخصوص وجود دارد که با نام پرلیت و پوکه شناخته می‌شوند. این ماده نوعی سنگ آتشفشانی با بافت شیشه‌ای است. پرلیت دارای منافذ متعدد و متخلخل است که منجر به ذخیره مواد مغذی و رطوبت در خود می‌شود.
ویژگی‌های سنگ پرلیت چیست؟
پرلیت نوعی سنگ آتشفشانی با بافتی شیشه‌ای است که گاهی با یونولیت اشتباه گرفته می‌شود. از نام‌های دیگر این ماده آتشفشانی، پرلیت منبسط شده و یا پاپ‌کورن آتشفشان نام‌برده می‌شود. این ماده زمانی که تحت لنزهای میکروسکوپ قرار می‌گیرد، بافت پر از منفذ و متخلخل آن رؤیت می‌گردد.
این بافت خاص پرلیت سبب می‌شود تا مواد مغذی و رطوبت در آن ذخیره شده و آب اضافی به‌سرعت تخلیه شود، ازاین‌رو ماده پرلیت کاملاً غیرسمی، تمیز و مقاوم در برابر بیماری و بسیار سبک است.
انواع پرلیت و مورداستفاده پرلیت چیست؟
پرلیت‌های درشت: این نوع پرلیت‌ها دارای بافتی متخلخل و ایجاد جریان هوای مناسب و تخلیه بیشتر آب‌های اضافی. مناسب گیاهانی مانند ارکیده و ساکولنت.
پرلیت کوچک: این نوع پرلیت مناسب رشد بذر یا ریشه دادن قلمه. پخش این نوع پرلیت در سطح باغچه می‌تواند زهکشی را بهتر کند. پرلیت‌ها ضمن ایجاد بستر مناسب برای گیاه در خاک، با زهکشی مناسبی که دارد از پوسیدگی قلمه‌ها جلوگیری می‌کند.
موارد استفاده صنعتی پرلیت
پرلیت در موارد ساختمانی، صنعتی، ساخت عایق‌های سقفی، کاشی یا گچ‌های سبک، پرورش گیاهان و همین‌طور اصلاح خاک کاربرد دارد. این ماده در ابتدا به شکل یک شیشه آتشفشانی است که میزان H2O بالاتری نسبت به انواع دیگر دارد که مانند تمام مواد آتشفشانی دیگر این ماده نیز رنگی طوسی و مشکی دارد.
پرلیت منبسط شده نوعی پرلیت گرما دیده است که در معرض دمایی بین 850 تا 900 درجه قرار می‌گیرد و این درجه حرارت باعث نرم شدن پرلیت می‌شود. آبی که درون این شیشه آتشفشانی وجود دارد بخار شده و به‌سرعت از آن خارج می‌شود و همین خروج سبب 7 الی 16 برابر شدن پرلیت، سبک شدن و همچنین تغییر رنگ آن به سفید می‌شود.
ساختار تشکیل دهنده پرلیت شامل 70 تا 75 درصد سیلیس است. همچنین در ساختار پرلیت 12 تا 15 درصد آلومینیوم اکسید، 3 تا 4 درصد سدیم اکسید، 3 تا 5 درصد پتاسیم اکسید، 0.5 تا 2درصد آهن اکسید، 0.2 تا 0.7 درصد منیزیم اکسید و میزان 0.5 تا 1.5 درصد کلسیم اکسید وجود دارد.
مزایای پرلیت
یکی از مهم‌ترین مزایای پرلیت زهکشی و عبور جریان هوا در خاک است، زیرا این ماده یک سیستم فیلتر طبیعی دارد که علاوه بر اینکه آب اضافی را به‌سرعت تخلیه کرده، مقداری رطوبت و مواد مغذی را در خود نگه می‌دارد تا آهسته به گیاه برگرداند.
پوکه و مزایای آن
پوکه یک شیشه آتشفشانی است که در زمان سرد شدن، حباب‌های هوا از آن به‌سرعت خارج شده و به‌نوعی سنگ سبک آتشفشانی مبدل می‌شود. از مزایای پوکه می‌توان به نکات زیر اشاره کرد:
- دارای سطح پر از منفذ، جهت نگهداری مواد مغذی.
- اصلاح‌کننده عالی به‌منظور زهکشی بهتر خاک.
- کاهش تراکم رسی باغ و فراهم‌کردن چرخش آب‌وهوا بهتر در خاک.
- ماندگاری بیشتر آب در خاک کاهش مصرف آب.
- دارای مقدار pH خنثی است.
- قارچ و آفت را جذب نمی‌کند.
- عدم پوسیدگی یا تجزیه‌پذیری.
از این ترکیب می‌توان به‌منظور رویه خاک برای جذب آب باران استفاده کرد.
روش مناسب استفاده از این ماده می‌تواند به این صورت باشد که 25 درصد پوکه، 25 درصد خاک گلدان، 25 درصد کمپوست و 25 درصد شن درشت باشد. این ترکیب می‌تواند خاک گیاهان را اصلاح کند. استفاده از این سنگ سبک برای جذب بیشتر آب در سطح خاک، بسیار مناسب است، با این روش می‌توان ضمن مرطوب نگه‌داشتن خاک، از پوسیدگی ساقه و ریشه هم جلوگیری کرد.
مقایسه میان پرلیت و پوکه
- پرلیت و پوکه هر دو از گدازه‌های آتشی درست شده‌اند ولی پرلیت مانند پاپ‌کورن می‌ترکد.
- بخش کمی از پرلیت در کشاورزی و بخش اعظم آن در بخش ساختمانی و صنعت استفاده می‌گردد.
- پرلیت از پوکه سبک‌تر و روشن‌تر است.
- هر دو برای اصلاح خاک مناسب هستند.
- پرلیت در ترکیب با خاک روی سطح آن قرار می‌گیرد.
- پوکه به دلیل کمیاب بودن دارای وزن بالاتر، ماندگاری بهتر و قیمت بیشتر است.
محصولات مناسب دیگر برای حفظ خاک و افزایش باروری گیاهان.
