آیش یا Fallow، نکاشت گذاشتن زمین زراعی برای مدت معینی است. اما این سؤال برای کشاورزان مطرح است که آیش زمین برای خاک مفید است؟ یک مزرعه آیش زمینی است که کشاورز در آن شخم می‌زند، اما برای یک یا چند فصل در آن کشت نمی‌کند تا خاک دوباره بارور شود.
این اقدام به این دلیل انجام می‌شود که بارندگی دو فصل زراعی در خاک ذخیره شده و در فصل بعدی، گیاه کشت شده با مشکل کم‌آبی مواجه نشود. مهم‌ترین هدف آیش افزایش میزان ذخیره رطوبت است.
آب یکی از مهم‌ترین نهاده‌های بحران‌زا در مسیر توسعه پایدار کشاورزی در هزاره سوم است. رشد جمعیت و رشد اقتصادی، بحران کم‌آبی را تشدید می‌کند. بر اساس آمارهای سازمان ملل، بیش از 1/2 میلیارد نفر معادل 20 درصد جمعیت کره زمین از دستیابی به آب کافی محروم هستند و این آمار تا سال 2025 به بیش از 3 میلیارد نفر خواهند رسید. عوامل متعددی مانند تغییرات جوی و عدم ثبات در الگوهای بارندگی، افزایش جمعیت، گسترش شهرنشینی و توسعه فعالیت‌های کشاورزی و صنعتی منجر به افزایش سرانه مصرف آب شده است.
طبق برآوردها در 30 سال آینده مردم جهان نیازمند 60 درصد غذای بیشتر خواهند بود و بخش قابل‌توجهی از این افزایش تولید، حاصل کشت متراکم (استفاده از زمین کمتر برای تولید بیشتر) که نیازمند آب و آبیاری است، خواهند بود.
کمبود منابع آب و رقابت فزاینده بخش‌های مختلف برای آب، میزان آب موجود برای آبیاری محصولات کشاورزی را کاهش می‌دهد. از طرفی محدودیت منابع آب‌وخاک به دلیل موقعیت جغرافیایی و اقلیمی کشور موجبات بهره‌برداری بهینه از منابع آب‌وخاک موجود در سطح کشور را امری اجتناب‌ناپذیر می‌سازد؛ لذا مدیریت کارآمد آب برای تولید گیاهان زراعی در مناطق کم آب، مستلزم به‌کارگیری روش‌های مؤثر است.
طی سال‌های اخیر استفاده بیش از حد، غیرمعقول و غیرکارشناسی از سموم و کودهای شیمیایی در کشاورزی از طرفی و استفاده بی‌رویه از آب و به‌کارگیری روش‌های نامناسب آبیاری همراه با تلفات بالا، وضعیت نگران‌کننده و ناپایداری را در فعالیت‌های کشاورزی کشور به وجود آورده است که از مهم‌ترین پیامدهای آن به آبشویی کود و سم و تخلیه به منابع آب و نتیجتاً آلودگی آنها و همچنین زیان اقتصادی در مورد تلفات کود و سم می‌باشد.
به نظر می‌رسد با استفاده از آیش که مهم‌ترین هدف آن افزایش میزان ذخیره رطوبت خاک است، بتوان به‌عنوان یک روش مناسب برای مدیریت بحران آب نگاه کرد.
آیش‌بندی کردن زمین‌های کشاورزی و زراعت و باغها می‌تواند بسیار مفید و ارزشمند باشد، وقتی خاک زمین کشاورزی در زمان مشخص خاص زیر کشت نرود و استراحت کند، سبب احیاء مواد مغذی خاک می‌شود که این مواد می‌توانند از گیاهان یا آبیاری‌های منظم به خاک راه پیدا کنند. همین‌طور آیش زمین یا استراحت آن سبب صرفه‌جویی در هزینه کود و آبیاری و در نتیجه کمک به کشاورزان می‌شود.
همچنین آیش و استراحت زمین و خاک سبب می‌شود تا میکرو المنت‌ها و ماکرو المنت‌ها از اعماق خاک به سطح رویی آمده و در کشت‌های بعد مورداستفادة محصولات زراعی قرار گیرند.
تحقیقات نشان‌دهنده این است که آیش و استراحت خاک حتی به مدت‌زمان کم سبب افزایش باروری خاک و بالارفتن کیفیت و کمیت محصولات کشاورزی می‌گردد. آیش گذاشتن هم برای زمین‌های بزرگ که کاربرد تجاری دارند، و هم باغ‌های کوچک استفاده می‌شود. باید توجه شود که نیازی به مدت‌زمان طولانی برای آیش و استراحت مثل بازه‌های یک تا پنج سال نیست بلکه می‌توان در زمین زراعی محصولات بهاره و پاییزه را به‌تناوب کاشت. مثلاً یک سال محصولات بهاره در زمین‌ها کشت شود و در سال بعد محصولات پاییزه تا زمان کافی برای آیش خاک حاصل شود.
